Türkçenin zengin ve kurallı yapısı, zaman zaman yazım konusunda kafa karışıklıklarına yol açabilmektedir. Bu kafa karışıklıklarının başında ise hiç şüphesiz “-da/-de” ekinin ve “da/de” bağlacının yazımı gelir. Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız ve kullandığımız “olsa da” ifadesi de bu durumdan nasibini alır. Pek çok kişi, bu ifadenin bitişik mi yoksa ayrı mı yazılması gerektiği konusunda tereddüt yaşar. Peki, Türk Dil Kurumu (TDK) kurallarına göre doğru kullanım hangisidir? Olsada nasıl yazılır sorusunun cevabı aslında oldukça basit bir dil bilgisi kuralına dayanmaktadır.
Bu sorunun net cevabını verebilmek için öncelikle Türkçedeki iki farklı “da/de”nin görevini anlamamız gerekir. Bunlardan ilki, ismin bulunma hâl eki olan “-da/-de”dir. Bu ek, bir varlığın nerede veya kimde olduğunu belirtir ve kendinden önceki kelimeye her zaman bitişik yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin yapısı ve anlamı tamamen bozulur. Örneğin, “Kitaplarım masada duruyor” cümlesindeki “-da” eki, kitapların konumunu belirtir. Eğer bu eki cümleden çıkarırsak “Kitaplarım masa duruyor” gibi anlamsız bir ifade ortaya çıkar. Bu test, ekin bitişik yazılması gerektiğini kanıtlar.
İkinci “da/de” ise bağlaç olanıdır. Bu bağlaç, cümleye “dahi”, “bile”, “üstelik”, “ayrıca” gibi anlamlar katar. Bağlaç olan “da/de”, her zaman kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır ve hiçbir zaman “-ta/-te” şekline dönüşmez. Bağlacı diğerinden ayırmanın en kolay yolu, onu cümleden çıkarma testidir. Eğer “da/de” cümleden çıkarıldığında cümlenin temel anlamı bozulmuyor, sadece biraz daralıyorsa, o bir bağlaçtır ve ayrı yazılması gerekir. Örneğin, “Toplantıya Ali de katıldı” cümlesinden “de” bağlacını çıkardığımızda “Toplantıya Ali katıldı” cümlesi kalır. Görüldüğü gibi cümle hâlâ kurallı ve anlamlıdır. Bu durum, “de”nin bağlaç olduğunu ve ayrı yazılması gerektiğini gösterir.
Şimdi bu temel kuralı “olsa da” ifadesine uygulayalım. Bu ifadeyi bir cümle içinde kullanalım: “Hava çok soğuk olsa da parka gitmek istiyor.” Bu cümleden “da”yı çıkarıp tekrar okuyalım: “Hava çok soğuk olsa parka gitmek istiyor.” Cümlenin yapısında herhangi bir bozukluk meydana gelmedi, anlamı hâlâ geçerli. Anlamda küçük bir daralma olsa da cümle dil bilgisi açısından doğrudur. Bu basit test, buradaki “da”nın bulunma hâl eki değil, bir bağlaç olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Dolayısıyla, olsada nasıl yazılır sorusunun tek bir doğru cevabı vardır: “olsa da” şeklinde, yani ayrı yazılarak. “Olsada” şeklindeki bitişik kullanım, dil bilgisi kurallarına göre yanlıştır.
Bu kural sadece “olsa da” için değil, benzer yapıdaki tüm ifadeler için geçerlidir. Örneğin, “gelse de”, “yapsan da”, “okumuş da”, “bilsen de” gibi fiillerden sonra gelen tüm “da/de”ler bağlaç görevindedir ve istisnasız olarak ayrı yazılmalıdır. Yazılı iletişimde, özellikle resmi yazışmalarda, akademik metinlerde veya dijital içeriklerde doğru imla kurallarını kullanmak, metnin kalitesini ve yazarın güvenilirliğini artırır. Bu basit ama önemli kurala dikkat etmek, daha temiz ve anlaşılır bir Türkçe kullanmamıza yardımcı olacaktır. Sonuç olarak, “olsada” şeklindeki kullanımdan kaçınarak her zaman “olsa da” şeklinde ayrı yazımı tercih etmeliyiz.