Türkiye'de COVID-19 pandemisi sırasında sosyal hayatın güvenli bir şekilde devam edebilmesi için geliştirilen Hayat Eve Sığar (HES) Kodu, bireylerin enfeksiyon riski taşıyıp taşımadığını gösteren kişiye özel bir koddu. Bu kod, özellikle toplu taşıma kullanımı, şehirlerarası seyahatler, kamu binaları, alışveriş merkezleri ve çeşitli etkinlik alanlarına girişlerde zorunlu tutuluyordu. Pandeminin en yoğun dönemlerinde, birçok vatandaş hız kodu nasıl alınır sorusunun yanıtını arayarak günlük yaşamlarına devam etmeye çalıştı. HES Kodu uygulaması Mart 2022 itibarıyla yurt içi seyahatler ve mekan girişleri için kaldırılmış olsa da, sistemin nasıl çalıştığını ve kodun nasıl temin edildiğini bilmek, sürecin anlaşılması açısından hala önem taşımaktadır.
HES Kodu almanın birkaç farklı ve pratik yolu bulunuyordu. Bu yöntemler, vatandaşların teknolojiye erişim düzeylerine göre çeşitlilik gösteriyordu. En yaygın kullanılan yöntemlerden biri, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilen "Hayat Eve Sığar" mobil uygulamasıydı. Akıllı telefon kullanıcıları, App Store veya Google Play üzerinden bu uygulamayı ücretsiz olarak indirip kurulum yapabiliyorlardı. Uygulamaya giriş yaptıktan sonra "HES Kodu İşlemleri" menüsünden "HES Kodu Oluştur" seçeneğine tıklayarak kendileri veya 18 yaş altı çocukları için süreli ya da süresiz kod üretebiliyorlardı. Oluşturulan bu kod, bir QR kod olarak veya metin formatında ilgili kurumlarla kolayca paylaşılabiliyordu.
Bir diğer popüler yöntem ise e-Devlet Kapısı üzerinden kod almaktı. Milyonlarca vatandaşın resmi işlemler için kullandığı e-Devlet sistemi, HES Kodu temini için de güvenilir bir platformdu. Kullanıcılar, T.C. kimlik numaraları ve şifreleriyle sisteme giriş yaptıktan sonra arama çubuğuna "HES Kodu Üretme ve Listeleme" yazarak ilgili hizmete ulaşıyorlardı. Bu ekranda, "Yeni HES Kodu" butonuna tıklayarak açılan sayfada kodun kimin adına (kendi adlarına veya 18 yaş altı çocukları adına) oluşturulacağını ve geçerlilik süresini seçerek işlemi tamamlayabiliyorlardı. Geçmişte üretilen tüm kodlar da yine bu sayfa üzerinden listelenebiliyordu. Bu rehber, geçmişte hız kodu nasıl alınır sürecini adım adım açıklamaktadır.
Akıllı telefonu veya internet erişimi olmayan vatandaşlar için ise SMS yöntemi devreye giriyordu. Bu basit ve etkili yöntem sayesinde, herhangi bir mobil telefondan kısa mesaj göndererek HES Kodu almak mümkündü. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, telefonlarının mesaj bölümüne aralarında boşluk bırakarak "HES", T.C. Kimlik Numarası, kimlik seri numarasının son 4 hanesi ve kodun geçerli olmasını istedikleri gün sayısını yazıp 2023'e SMS olarak gönderiyorlardı. Örneğin: "HES 12345678901 1234 30". Kısa bir süre içinde cevap olarak HES Kodu ve geçerlilik süresi bilgisi telefona ulaşıyordu. Yabancı uyruklu kişiler veya Mavi Kart sahipleri için de pasaport bilgileriyle SMS üzerinden kod alma imkanı sunulmuştu.
Özetle, HES Kodu, pandemi sürecinde toplum sağlığını korumak ve temaslı takibini kolaylaştırmak amacıyla hayata geçirilmiş önemli bir dijital araçtı. Hayat Eve Sığar uygulaması, e-Devlet ve SMS gibi farklı kanallar üzerinden kolayca temin edilebiliyordu. Günümüzde her ne kadar aktif olarak kullanılmasa da, bu sistemin varlığı ve işleyişi, dijital sağlık altyapısının kriz anlarında ne kadar kritik bir rol oynayabileceğinin somut bir göstergesi olmuştur. Bu nedenle, geçmişte sıkça sorulan hız kodu nasıl alınır sorusunun cevabını bilmek, dijital vatandaşlık ve kamu sağlığı okuryazarlığı açısından değerlidir.